U nang buồng trứng là một bệnh phụ khoa rất phổ biến ở nữ giới trong độ tuổi sinh sản. Tuy nhiên, hầu như người bệnh sẽ không biết được bản thân có u nang buồng trứng, cho tới khi kiểm tra phụ khoa bằng cách siêu âm. Bài viết sau đây sẽ giải đáp chi tiết về các phương pháp siêu âm u nang buồng trứng và cung cấp một số hình ảnh siêu âm thực tế giúp các bạn hiểu rõ hơn về Kỹ thuật chẩn đoán này.
Siêu âm có phát hiện ra u nang buồng trứng?
Siêu âm là kỹ thuật chẩn đoán hình ảnh, bằng cách sử dụng sóng âm có tần số cao cỡ 20000Hz mà tai người không thể nghe thấy được, để mã hóa dưới dạng hình ảnh về cấu trúc bên trong cơ thể. Những hình ảnh này sẽ được hiển thị trên màn hình vi tính.
Trong y khoa, siêu âm là một kỹ thuật chẩn đoán cận lâm sàng phổ biến và thường được áp dụng đầu tiên để đánh giá các tổn thương của buồng trứng trong đó có u nang buồng trứng.
Hình ảnh siêu âm có thể giúp bác sĩ biết được có hay không sự xuất hiện của u nang buồng trứng. Cụ thể hơn, từ những hình ảnh này các chuyên gia y tế sẽ nhận diện được những tính chất cơ bản của u nang như là hình dạng, kích thước, vị trí, khối lượng (cho dù nó chứa đầy chất lỏng, rắn hoặc hỗn hợp).
Tuy nhiên, hình ảnh siêu âm cũng có những hạn chế nhất định, nó không phản ánh được hết ranh giới của những u nang lớn hay cho bác sĩ biết được u nang đó có chắc chắn là ung thư hay không. Vì thế bệnh nhân sẽ phải thực hiện thêm một vài Kỹ thuật chẩn đoán khác như là: xét nghiệm nồng độ hormone, xét nghiệm nồng độ CA -125, chọc hút tế bào chụp MRI hay sinh thiết mẫu mô để chẩn đoán chính xác và toàn diện hơn tình trạng của u nang, giúp đưa ra phương pháp điều trị phù hợp.
Siêu âm u nang buồng trứng được thực hiện như thế nào?
Hiện nay, người ta áp dụng chủ yếu 2 kỹ thuật siêu âm để chẩn đoán u nang buồng trứng đó là siêu âm ổ bụng và siêu âm đầu dò âm đạo.
Siêu âm ổ bụng
Các bước tiến hành siêu âm qua đường bụng:
- Với phương pháp siêu âm ổ bụng, người bệnh cần nằm trên giường, kéo áo đến ngang ngực và kéo quần xuống thấp ngang xương mu để bác sĩ bôi một lớp gel ở phần bụng.
- Sau đó, người ta sẽ sử dụng một đầu dò có thể phát ra sóng âm tần số cao tiếp xúc với vùng ổ bụng để thu lại được hình ảnh siêu âm.
- Những hình ảnh được ghi nhận lại sẽ hiển thị qua màn hình giúp các chuyên gia y tế chẩn đoán những bất thường tại buồng trứng kịp thời.
Lưu ý:
− Phương pháp siêu âm này chỉ áp dụng với những phụ nữ chưa quan hệ tình dục, màng trinh còn nguyên vẹn.
− Người bệnh nên cố gắng nhịn tiểu để làm căng bàng quang, từ đó giúp cho bác sĩ dễ dàng quan sát và phát hiện bất thường trong tiểu khung, tử cung hay buồng trứng. Bạn có thể uống thêm chút nước để làm căng bàng quang, nhưng đừng uống quá nhiều vì sẽ làm dạ dày và quai ruột giãn to và ảnh hưởng tới kết quả siêu âm.
− Trước khi tiến hành, bạn nên nhịn ăn trong khoảng 6- 8 tiếng. Vì thế, thời điểm thích hợp nhất nên thực hiện là vào buổi sáng khi chưa ăn gì.
− Đa phần các trường hợp đều có thể thực hiện siêu âm ổ bụng. Tuy nhiên, những phụ nữ bị nhiễm trùng da hay vùng mô mềm quanh khu vực siêu âm thì nên hạn chế siêu âm ổ bụng.
Ưu – nhược điểm:
Ưu điểm:
- Siêu âm ổ bụng là Kỹ thuật chẩn đoán khá an toàn, không sử dụng các tia phóng xạ hay X-Quang nên không ảnh hưởng tới sức khỏe người bệnh.
- Đây là Kỹ thuật không xâm lấn nên không gây đau đớn hay khó chịu cho người bệnh.
- Thời gian thực hiện nhanh chóng chỉ khoảng 15 – 20 phút là có kết quả ngay.
Nhược điểm:
- Phương pháp siêu âm ổ bụng còn khá hạn chế vì không thể kiểm tra hết được tình trạng của nang trứng. Hình ảnh có độ kém chính xác hơn so với siêu âm đầu dò âm đạo.
Siêu âm đầu dò âm đạo
Với phương pháp siêu âm đầu dò, chuyên gia y tế sẽ sử dụng một một dụng cụ chuyên dụng có phần đầu tròn nhỏ và tiến vào trong âm đạo để quan sát được chi tiết bên trong tử cung và buồng trứng. Đầu dò này sẽ cho bác sĩ biết được tình trạng tử cung, buồng trứng hay âm đạo của người bệnh có bất thường gì hay không, có bị u nang hay không.
Các bước tiến hành siêu âm đầu dò qua ngã âm đạo:
- Trước tiên, bệnh nhân sẽ được hướng dẫn nằm trên giường hoặc bàn khám, 2 chân gập lại, có thể kê thêm một chiếc gối nhỏ ở phần mông để tạo tư thế thuận lợi cho bác sĩ đưa đầu dò vào trong âm đạo.
- Đầu dò được bọc bằng bao cao su có kèm gel bôi trơn sẽ được đưa từ từ vào âm đạo.
- Đầu dò siêu âm sẽ phát ra sóng âm, sau đó chuyển đổi thành hình ảnh và hiển thị trên màn hình máy tính.
Lưu ý:
− Phương pháp siêu âm đầu dò âm đạo thường được chỉ định với những phụ nữ đã quan hệ tình dục hay đã sinh con. Phương pháp này không áp dụng với trẻ em, phụ nữ chưa quan hệ tình dục, phụ nữ đang trong chu kỳ kinh nguyệt hay bị viêm nhiễm cấp khu vực âm đạo.
− Bệnh nhân cần đi tiểu trước khi thực hiện đề bàng quang xẹp lại, tránh đè đẩy các cấu trúc trong tiểu khung.
− Vì đầu dò tiếp xúc vào vùng nhạy cảm nên có thể nhiều chị em sẽ cảm thấy lo lắng, vì thế trước khi thực hiện cần cố gắng giữ tâm lý thoải mái nhất, không nên sợ sệt e ngại.
− Ngoài ra, các chị em cũng nên chú ý mặc trang phục rộng rãi, thoải mái đề bác sĩ tiến hành siêu âm thuận lợi hơn.
Ưu – nhược điểm:
Ưu điểm:
- Mặc dù có thể gây ra đôi chút khó chịu khi thực hiện, nhưng siêu âm bằng phương pháp đầu dò sẽ cho hình ảnh chẩn đoán có độ chính xác cao hơn siêu âm qua đường bụng. Vì thế phương pháp này sẽ giúp cho các chuyên gia y tế đánh giá chính xác hơn về tình trạng u nang của người bệnh.
- Phương pháp này được thực hiện khá nhanh chóng chỉ khoảng 15 – 20 phút và an toàn ngay cả là phụ nữ đang mang thai.
Nhược điểm:
- Siêu âm đầu dò âm đạo chỉ áp dụng được với phụ nữ đã có quan hệ tình dục.
Một số hình ảnh u nang buồng trứng qua siêu âm
Sau đây là một số hình ảnh về u nang buồng trứng được ghi nhận qua siêu âm:
Hình ảnh u nang cơ năng
Hình ảnh siêu âm cho thấy một u nang cơ năng lành tính với kích thước 31mm. U nang này có hình tròn, vỏ mỏng trơn nhẵn, chứa đầy dịch lỏng bên trong.
U nang cơ năng thường không phải là nguyên nhân gây ra ung thư buồng trứng, chúng cũng hiếm khi có biến chứng. U nang cơ năng có thể là u nang noãn, u nang hoàng thể, u nang hoàng tuyến. Những loại u này có thể tự biến mất sau vài kỳ kinh nguyệt mà không cần điều trị.
Hình ảnh siêu âm u nang thực thể
U nang thực thể bao gồm u nang nước, u nang bì, u nang nhầy. Đây là những khối u bệnh lý có nguy cơ chuyển biến ác tính và gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm khác trong tương lai. Những u này cần được theo dõi chặt chẽ và điều trị kịp thời ngay khi được phát hiện.
Hình ảnh siêu âm u nang bì
Hình ảnh siêu âm u nang bì cho thấy u nang có mô đặc (phản âm echo dày), có bóng lưng. U này còn được gọi là u quái vì có chứa các kết cấu phức tạp của thai nhi như là da, tóc, răng, thậm chí là ngón tay, ngón chân.
Hình ảnh siêu âm U nang nhầy
U nang nhầy có lớp vỏ ngoài dày hơn u nang nước, trên bề mặt vỏ màu trắng có thể nhìn rõ các mạch máu, chứa dịch nhầy bên trong. U nang nhầy có thể phát triển trọng lượng từ vài gram đến vài kilogram, tuy nhiên biến chứng ung thư của loại u nang này là không cao.
Hình ảnh siêu âm u nang lạc nội mạc tử cung
Siêu âm đặc biệt nhạy cảm để chẩn đoán chính xác những u nang lạc nội mạc tử cung. Điển hình là u lạc nội mạc tử cung là không có vách ngăn và phản âm bên trong khối u ở mức độ thấp.
Ở phụ nữ mãn kinh, sự xuất hiện của u lạc nội mạc tử cung cần được kiểm tra và theo dõi cẩn thận vì có nguy cơ ác tính đáng kể ở nhóm tuổi này.
Hình (A) U nang lạc nội mạc tử cung với nhiều nhú, có nguy cơ ác tính. Hình (B) U nang lạc nội mạc tử cung không có vách ngăn.
Hình ảnh siêu âm u nang có biến chứng
U nang bị vỡ
U nang bị xoắn
Đây là hình ảnh siêu âm cho thấy một u nang cơ năng bị xoắn ở một phụ nữ 30 tuổi ngay sau khi thực hiện phá thai.
U nang xuất huyết
Hình (A) là hình ảnh u nang buồng trứng hoàng thể xuất huyết, sự hiện diện của những sợi fibrin nhỏ ở bên trong liên kết giống như mạng nhện chứng tỏ có dấu hiệu của cục máu đông.
Hình (B) là hình ảnh siêu âm của u nang sau khi rút cục máu đông.
Note: U nang hoàng thể là một loại u nang cơ năng. Nó hình thành sau khi một nang trứng trưởng thành đã rụng vào vòi trứng. Phần vỏ nang rỗng chứa đựng nang trứng sẽ không teo đi như thường lệ, mà lại phát triển tiếp tục và to lên và tích tụ chất lỏng bên trong thì được gọi là u nang hoàng thể.
Hình ảnh siêu âm u nang buồng trứng có dấu hiệu ác tính
Hình ảnh siêu âm trên đây cho kết quả một khối u nang lớn được đặc trưng bởi các thành phần rắn ở bên trong, u có lớp vỏ dày, có vách ngăn, có nhú ở trên bề mặt vỏ và tăng mạch máu trong u nang.
Mặc dù, u nang buồng trứng chỉ được chẩn đoán chính xác có phải là ung thư hay không thông qua sinh thiết mẫu tế bào u nang, nhưng những hình ảnh siêu âm này cũng có thể giúp bác sĩ bước đầu tiên lượng về nguy cơ ung thư hóa của khối u.
Xem thêm: Điều trị u nang buồng trứng
Hi vọng những thông tin về siêu âm và hình ảnh siêu âm u nang buồng trứng trên đây sẽ hữu ích đối với các bạn. Nếu muốn biết thêm thông tin về các Kỹ thuật chẩn đoán khác và phương pháp điều trị u nang buồng trứng, bạn có thể tìm đọc tại bài viết này: Mọi điều chị em cần biết về u nang buồng trứng .